Η φωτογραφία ως εικαστική τέχνη

Αν και έχουν περάσει αρκετά χρόνια από το 1839 που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά (από το Sir John Herschel) ο όρος “φωτογραφία”, η φωτογραφία, σε σχέση με τη ζωγραφική, τη γλυπτική, το θέατρο είναι μια πολύ νέα τέχνη. Ως νέα τέχνη που η εξέλιξή της συμβαδίζει με την εξέλιξη της τεχνολογίας, έχει πολλές προοπτικές εξερεύνησης των δυνατοτήτων της και διεύρυνσης των οριζόντων της. Στα πρώτα βήματα της φωτογραφίας, όπου ένα οικογενειακό πορτρέτο αποτελούσε μείζον κοινωνικό γεγονός, η αποτύπωση του πραγματικού κόσμου σε ένα κομμάτι χαρτί ήταν μια συναρπαστική ανακάλυψη που ώθησε ακόμα και τις κλασσικές τέχνες να αναψηλαφήσουν ή και να αναθεωρήσουν το ρόλο τους.Τα χρόνια που πέρασαν, η τεχνολογία έκανε τη φωτογραφία όλο και περισσότερο προσιτή στο ευρύ κοινό. Σήμερα, με την επανάσταση της ψηφιακής τεχνολογίας, αποτελεί ίσως μια μορφή «λαϊκής τέχνης», περισσότερο διαδεδομένης από οποιαδήποτε άλλη στο παρελθόν. Πολλοί έχουν την ανάγκη να μάθουν περισσότερα πράγματα για τη φωτογραφία. Κάθε πόλη έχει τους συλλόγους και τις ομάδες της που προσφέρουν τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις σε αυτούς που έχουν ανάγκη να μάθουν και να εξασκηθούν. Η πραγματικότητα που διαμορφώνεται σήμερα στο χώρο της φωτογραφίας είναι ενθαρρυντική. Ένα ερώτημα που μπορεί να τεθεί είναι αν η ποιότητα του αποτελέσματος που παράγεται είναι ανάλογη αυτής της πληθώρας συλλόγων και φορέων. Ελπίζουμε όλοι η απάντηση σε αυτό το ερώτημα να είναι θετική και αυτό είναι κάτι που θα φανεί τα επόμενα χρόνια. Αυτό που ευχόμαστε είναι, οι γνώσεις που παρέχονται καθώς και ο προσανατολισμός που δίνεται σε νέους ανθρώπους που θέλουν να ασχοληθούν με τη φωτογραφία να έχει σφαιρικό και πολυδιάστατο χαρακτήρα. Είναι γεγονός ότι η δουλειά φωτογράφων όπως ο Robert Capa, ο Hanri Cartier Bresson, o William Klein αποτελούν πολλέςφορές σημείο αναφοράς για τους νέους φωτογράφους. Η αξιοθαύμαστη ενέργεια που πηγάζει από την αποτύπωση της στιγμής είναι σίγουρα ζητούμενο για πολλούς. Μεγάλο μέρος της ιστορίας της φωτογραφίας καλύπτεται και από ανθρώπους που την αντιμετώπισαν με μία εντελώς πειραματική διάθεση. Μέσα από την ιστορική διάσταση της δουλειάς καλλιτεχνών όμως ο Herbert Bayer, o Man Ray, o Moholy-Nagy Laszlo, η Μarta Hoepffner, o Ντανταϊστής John Heartfield, αλλά και μεταγενέστερων, που εξερεύνησαν νέα μονοπάτια έκφρασης όπως o Bruce Nauman, η Νan Goldin, η Cindy Sherman, η Sophie Calle, έγινε αντιληπτό ότι τίποτα στη φωτογραφία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Ο πειραματισμός με τη φόρμα, αλλά και η δόμηση ενός ισχυρού concept που επιδέχεται πολλαπλές αναγνώσεις, φέρνουν τη φωτογραφία πιο κοντά στις εικαστικές τέχνες και της δίνουν νέα πνοή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα καθιερωμένα συστήματα κανόνων και η εμμονές στην τεχνική αρτιότητα μπορεί να παραμεριστούν για να έρθει στην επιφάνεια ένα ισχυρό περιεχόμενο που δεν έχει ανάγκη καλλωπισμού. Η τέχνη είναι μέσο έκφρασης και δεν επιδέχεται σε καμία περίπτωση ασφυκτικά συστήματα κανόνων. Καθημερινά περιτριγυριζόμαστε από αναρίθμητες τεχνικά άρτιες φωτογραφίες που πίσω τους κρύβουν ελάχιστο περιεχόμενο. Και εδώ τίθεται το ερώτημα, αν ο πειραματισμός πρέπει να έχει κάποια όρια ή μέχρι που μπορεί να φτάσει η ηλεκτρονική επεξεργασία μιας φωτογραφίας. Αυτό είναι ένα πλασματικό ερώτημα δίχως απάντηση. Όταν η φωτογραφία, ως μέσον τίθεται στην υπηρεσία της προσωπικής έκφρασης τότε γιατί να υπάρξουν όρια που να χαλιναγωγούν μία εσωτερική δημιουργική ανάγκη; Η φωτογραφία ως τέχνη δεν έχει ανάγκη περιχαράκωσης πίσω από στεγανά συστήματα κανόνων. Δεν υπάρχουν «συνταγές» ή κεκτημένα. Η αναζήτηση του περιεχομένου είναι ένα βασικό ζητούμενο, και ίσως αποτελεί το συστατικό που κάνει τη διαφορά. Και αυτή η αναζήτηση, που κάνει τη δημιουργική διαδικασία συναρπαστική, απλώνεται και αλληλεπιδρά με τις άλλες τέχνες, τη λογοτεχνία, την ποίηση, τον κινηματογράφο, με όλες τις μορφές πνευματικής καλλιέργειας που κάνουν το μυαλό μας να λειτουργεί, να ταξιδεύει, να οραματίζεται.